خبرگزاری فارس: رئیس جمهور آمریکا در گزارشی خطاب به روسای مجلس نمایندگان و سنای آمریکا،اقدامات این دولت در خصوص جنگ نرم آمریکا علیه ایران را تشریح کرد. گزارش دولت آمریکا شامل گسترش پخش اخبار، مقابله با پارازیت ماهوارهای، استفاده بیشتر از توئیتر و فیس بوک، تقویت سازمان های غیر دولتی و تولید فیلتر شکنهای جدید برای ایرانیان است.
به گزارش خبرگزاری فارس، در سال گذشته کنگره آمریکا ضمن تصویب بودجه 55 میلیون دلاری برای جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی ایران با عنوان "قانون قربانیان سانسور در ایران "، رئیس جمهور آمریکا را موظف کرد که 90 روز پس از تصویب این قانون گزارشی از تلاشهای آمریکا برای پخش برنامه های بین المللی، تلاشهای دولت ایران برای مسدود ساختن پخش برنامه های مورد حمایت آمریکا، تلاشهای دولت ایران برای کنترل یا مسدود ساختن دسترسی به اینترنت، برنامه های لازم برای استفاده از بودجه مربوط به رسانه، تعامل و آموزش الکترونیک ایرانیان و همچنین تفکیکی جامع میان مبالغ اختصاص یافته و هزینه شده برای رسانه های الکترونیک، و ارزیابی تاثیر این مبالغ ارائه دهد.
به تازگی این گزارش توسط کاخ سفید منتشر شده است.
بند اول این گزارش به پخش اخبار در ایران از جانب نهادهای تحت حمایت مالی دولت آمریکا می پردازد و با توضیح افزایش این برنامه ها در زمان حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران تاکید میکند که یک مسیر اینترنتی حفاظت شده و منحصر به فرد برای ایرانیها تعبیه گردید تا تصاویر ویدئویی خود را به شبکه خبر فارسی صدای آمریکا ارسال نمایند. دولت آمریکا انتظار دارد که با استفاده از کاربردهای جدید موبایلهای آیفون صاحبان موبایل در ایران بتوانند به وبسایت شبکه فارسی صدای آمریکا دسترسی داشته و اطلاعات و تصاویر خود را بدون ذکر نام ارسال نمایند تا صدای آمریکا نیز آنها پخش کند.
بند دوم گزارش ضمن بیان تلاشهای ایران برای مقابله با اخبار شبکههای آمریکا، پارازیت های زمینی و ماهواره ای ایران را توضیح می دهد و به تلاش کاخ سفید برای مقابله با پارازیت از طریق تنظیم فرکانسها و اضافهسازی ظرفیتهای ماهوارهای جدید می پردازد.
در بند سوم مقابله با برنامه های ایران در فیلترینگ مورد بحث قرار گرفته و می گوید آمریکا در تلاش است تا با یافتن منابع جدید برای حمایت از قراردادهای فعلی با فروشندگان نرمافزارهای فیلترشکن و همچنین یافتن نرمافزارهای جدید، به مقابله با دولت ایران بپردازد و وبسایتها و نرمافزارهای فیلترشکن جدید معرفی کرده و تلاش خواهد کرد تا انطباقپذیری و سازگاری کاربران ایرانی را افزایش دهد.
گسترش برنامهها و پلتفرمهای انتقال اطلاعات و ارسال خبر به ایران از طریق تلویزیون، رادیو، اینترنت و دیگر پلتفرمهای دیجیتالی نیز بند چهارم گزارش را تشکیل میدهد.
تقویت سازمانهای جامعه مدنی و افزایش آزادی بیان از طریق استفاده از رسانههای جدید بمنظور درگیر ساختن جوانان، آموزش روزنامهنگاران طبق استانداردهای بینالمللی و تدارک دسترسی به اطلاعات فیلتر نشده محور پنجم گزارش رئیس جمهور آمریکا به کنگره است.
میزان جمعیت و قلمرو ایران که در محدوده دسترسی اخبار رادیو فردا و صدای آمریکا قرار دارند، ترافیک اینترنتی از ایران به وبسایتهای رادیو فردا و صدای آمریکا و ترافیک اینترنتی سرورهای فیلترشکن تحت حمایت مالی دولت امریکا بندها پایانی گزارش اوباما هستند.
خبرگزاری فارس به دلیل اهمیت این موضوع ، متن کامل این گزارش را منتشر می کند:
کاخ سفید
واشنگتن
خانم رئیس کنگره:
بنده بر اساس اختیارات محول شده طبق بند 1264 "قانون قربانیان سانسور ایران " (قانون عمومی 84-111، زیرمجموعه "قانون تنفیذ بودجه دفاع ملی " در سال مالی 2010)، گزارشی را که توسط دولت تهیه شده است تقدیم میکنم. در این گزارش اقدامات دولت آمریکا برای حصول اطمینان از جریان آزاد اطلاعات به ایران و افزایش توانایی ایرانیان در اعمال حقوقشان، به تفصیل شرح داده شده است.
باراک اوباما
نانسی پلوسی
رئیس محترم مجلس نمایندگان
***
کاخ سفید
واشنگتن
آقای رئیس:
بنده بر اساس اختیارات محول شده طبق بند 1264 "قانون قربانیان سانسور ایران " (قانون عمومی 84-111، زیرمجموعه "قانون تنفیذ بودجه دفاع ملی " در سال مالی 2010)، گزارشی را که توسط دولت تهیه شده است تقدیم میکنم. در این گزارش اقدامات دولت آمریکا برای حصول اطمینان از جریان آزاد اطلاعات به ایران و افزایش توانایی ایرانیان در اعمال حقوقشان، به تفصیل شرح داده شده است.
باراک اوباما
جوزف آر. بایدن
رئیس محترم مجلس سنا
1. پخش اخبار در ایران از جانب نهادهای تحت حمایت مالی دولت آمریکا
در محیطی آکنده از خفقان سیاسی و سانسور رسمی رسانهای، پخش بینالمللی اخبار از آمریکا تحت نظارت اداره "شورای مدیران پخش " (BBG)یکی از اصلیترین منابعی است که میتوان از طریق آن اخبار و اطلاعات دقیق در مورد حوادث ایران، اخبار و دیدگاههای بینالمللی درباره ایران و سیاستهای آمریکا و همچنین گفتمان سیاستگذاری در مورد ایران، را به سمع و نظر مخاطبین ایرانی رساند. شبکه خبر فارسی صدای آمریکا (PNN) و رادیو فردا متعلق به رادیو آزاد اروپا/رادیو آزادی (RFE/RL) منجمله برخی رسانههای فارسیزبان هستند که ایرانیها میتوانند از طریق آنها به اخبار و اطلاعات جاری، سانسورنشده و بیطرفانه دست یابند. تلویزیون شبکه خبر فارسی صدای آمریکا و رادیو فردا به صورت بیست و چهار ساعته به پخش برنامه پرداخته و اخبار، امور جاری و برنامههای فرهنگی را به سمع و نظر تعداد چشمگیری از مخاطبین ایرانی میرسانند.
اداره "شورای مدیران پخش " (BBG) در تحقیقات پیمایشی منظمی که با استفاده از تلفن صورت گرفته نشان داده است که این خدمات تعداد زیادی مخاطب را به سوی خود جلب کردهاند. تحقیقی که اخیرا (ژانویه 2009) انجام گرفته نشان داده است که تلویزیون فارسی صدای آمریکا به صورت هفتگی در حدود 13.4 میلیون بیننده دارد. تعداد شنوندگان رادیو فردا نیز بالغ بر 1.1 میلیون نفر بود. این دو نهاد در مجموع 14.3 میلیون مخاطب بالغ (بالای 15 سال) داشتند. این رقم تقریبا برابر با یکسوم (31.5 درصد) کل جمعیت بالغ ایران است.
مقامات ایرانی پس از حوادث انتخابات جنجالی ریاستجمهوری، تلاش کردند تا تمام اخبار غیررسمی در مورد انتخابات و اعتراضات ناشی از آن را مسدود کنند. روز بعد از انتخابات شبکه خبر فارسی صدای آمریکا دو برنامه جدید را در دستور کار خود قرار داد تا به ایرانیان درباره حوادث کشورشان اطلاعرسانی کند. در یک "برنامه صبحگاهی جدید " یک "گزارش ویژه " دو ساعته قرار داده شد که به اخبار انتخابات و حوادث پس از آن میپرداخت. به منظور پوشش خبری تحولات ایران از منابع متفاوتی استفاده میشد که عبارتند از: 1) تصاویر ویدئویی تهیه شده توسط "شهروندان روزنامهنگار " ایرانی؛ 2) تلفنهای بینندگان از داخل کشور و تشریح آنچه دیده بودند؛ و 3) گزارشهایی از واکنشهای ایرانیان خارج از کشور و همچنین واکنشهای رسمی کشورهای مختلف از جمله آمریکا.
اداره "شورای مدیران پخش "، به منظور پشتیبانی از برنامهها، فرکانسهای ماهوارهای جدیدی را پیشبینی نمود تا از قبل بر انسداد فرکانسهای امواج پخش اخبار توسط دولت ایران پیشدستی نماید. همچنین یک مسیر اینترنتی حفاظت شده و منحصر به فرد برای ایرانیها تعبیه گردید تا تصاویر ویدئویی خود را به شبکه خبر فارسی صدای آمریکا ارسال نمایند. خدمات وبسایت "تویتر " (Twitter) نیز به صفحات وبسایت "فیسبوک " (Facebook) و وبلاگها افزوده شد.
برنامههای شبکه خبر فارسی صدای آمریکا واکنشهای زیادی برانگیخت. هزاران تصویر ویدئویی، عکس، ایمیل و تماس تلفی به سوی شبکه سرازیر شدند و علاوه بر این میزان بازدید از وبسایت این شبکه نیز 800 درصد افزایش یافت. ثبت نام در حدود 5000 عضو جدید در وبسایت "تویتر " به علت دخالتهای شدید اینترنتی دولت ایران ناتمام ماند. یک نظرسنجی نشان داد بسیاری از ایرنیانی که در انتخابات شرکت کرده بودند برای پیگیری اخبار کشور به شبکه خبر فارسی صدای آمریکا رجوع میکردند. برای مثال 31 درصد رأی دهندگان گفته بودند که مباحثات و مجادلات مربوط به انتخابات را در برنامه "گفتگوی خبری " بخش فارسی صدای آمریکا دنبال میکنند.
دولت انتظار دارد که با استفاده از کاربردهای جدید موبایلهای آیفون و اندروید (Android)، صاحبان موبایل در ایران و دیگر نقاط جهان بتوانند:
"به وبسایت شبکه خبر فارس صدای آمریکا دسترسی داشته و در صورت تمایل مقالهها را ابتدا دانلود و سپس بخوانند.
"قطعههای خبری را به صفحات تویتر یا فیسبوک خود بفرستند تا از این طریق اخبار بخش فارسی صدای آمریکا به صورت ویروسی منتشر شود.
"به صفحه تویتر مخصوص شبکه خبر فارسی صدای آمریکا دسترسی یابند.
"تصاویر ویدئویی و عکس را در وبسایت شبکه خبر فارسی صدای آمریکا آپلود نمایند. این امر به ایرانیها اجازه میدهد تا اطلاعات و تصاویر خود را بدون ذکر نام ارسال نمایند تا صدای آمریکا نیز آنها را پس از بررسی پخش نماید.
رادیو فردا تلاش کرده تا طیف گستردهاتی از اطلاعات مربوط به مسائل داخلی و خارجی را در اختیار شنوندگان ایرانی قرار دهد. رادیو فردا در ابتدای هر ساعت برنامه اخبار را پخش میکند، پس از آن گزارشها، مصاحبهها و همچنین بخشهایی پخش میشوند که به مسائل جوانان، زنان، فرهنگ، اقتصاد و سیاست میپردازند. رادیو فردا که عموما بر مخاطبین جوان تمرکز کرده فضایی را بوجود آورده تا ایرانیان علاوه بر دسترسی به جهان خارج، با یکدیگر نیز در ارتباط باشند.
رادیو فردا سعی دارد از طریق آخرین تکنولوژیهای اینترنتی و وبسایتهای اجتماعی در کنش متقابل با شنوندگان خود قرار گیرد. در وبسایت رادیو فردا (radiofarda.com)، اخبار کوتاه، گزارشهای خبری، مصاحبهها، تحلیلها، تفسیرها، بخش ارسال نظرات، بخش عکس و همچنین قطعات صوتی و تصویری قرار داده شدهاند تا کنش متقابل با بینندگان تقویت گردد.
سیگنالهای رادیو فردا از طریق مجموعهای از فرکانسهای موج کوتاه، موج متوسط و همچنین به صورت آنلاین ارسال میشوند. معمولا دریافت فرکانس موج کوتاه در ساعات شب در سطح متوسط و خوب قرار داشته اما در ساعات روز ضعیفتر میشود. دریافت موج متوسط، هنگام انسداد توسط حکومت ایران، معمولا در مناطق جنوبی متوسط و خوب است زیرا این مناطق به سیستم فرستنده رادیو آزاد اروپا/رادیو آزادی در خلیج فارس نزدیک هستند. اما دریافت این موج در مناطق شمالی متوسط و ضعیف است. بخاطر مشکلات پیشروی کسب داده در محیطی آکنده از سرکوب و همچنین با توجه به اینکه "شورای مدیران پخش " نمیتواند در داخل ایران حضور فیزیکی داشته باشد، بنابراین دادههای مرتبط با میزان مخاطبین نوسان زیادی دارند. با این حال، بر اساس اعلامیه رسمی رادیو فردا، این شبکه خبری در هر ماه 10000 تماس تلفنی، ایمیل و پیامک دریافت میکند (سپتامبر 2009).
بخش فارسی صدای آمریکا و رادیو فردا حضور فعالی در وبسایتهای مخصوص شبکههای اجتماعی دارند. بخش فارسی صدای آمریکا دارای صفحه "تویتر "، هفت سایت تأیید شده در "فیسبوک " و بیش از 30000 بیننده است. این شبکه خبری دارای شش وبلاگ تأیید شده نیز است که یکی از آنها به مسائل ورزشی اختصاص دارد. سایت "یوتیوب " بخش فارسی صدای آمریکا منبعی برای کسب اخبار تصویری در زمان انتخابات ریاستجمهوری و پس از آن بود. این سایت در بازه زمانی مذکور در حدود 470000 بیننده داشت. رادیو فردا نیز در وبسایت "فیسبوک " حضور دارد. صفحه "فیسبوک " رادیو فردا که در آوریل 2009 تشکیل شده دارای 20000 عضو است که در هفته به طور متوسط 3000 کنشمتقابل در میان انها انجام میگیرد و بدین ترتیب در حدود 200000 نفر به اخبار رادیو فردا دسترسی مییابند. در زمان انتخابات ریاستجمهوری ماه ژوئن و همچنین حوادث پس از آن وبسایت رادیو فردا در حدود شش میلیون بازدیدکننده داشته و در حدود 18 میلیون بار از صفحات داخل وبسایت بازدید شده بود (جولای 2009).
2. تلاشهای دولت ایران برای انسداد اخباری که از شبکههای تحت حمایت آمریکا و یا دیگر کشورها و نهادهای غیر ایرانی پخش میشوند
پارازیتهای ماهوارهای
دولت جمهوری اسلامی ایران به منظور انسداد دسترسی شهروندانش به اطلاعات خارجی اقدام به ارسال امواج پارازیت ماهوارهای کرده است. آنها از دو نوع تکنولوژی برای تولید پارازیت استفاده میکنند: "پارازیت ماهوارهای " (که بدان "پارازیت در ارسال امواج از زمین به ماهواره " نیز میگویند) و "پارازیت زمینی " (که بدان "پارازیت در ارسال امواج از ماهواره به زمین " نیز گفته میشود).
"پارازیت ماهوارهای ": در این نوع پارازیت امواجی نزدیک فرکانس سیگنالهایی که باید ماهواره دریافت کند فرستاده میشود. پارازیت ماهوارهای 100 درصد مؤثر است و میتواند در خدمات ویژهای که سیگنالهای مذکور به منظور ارائه آنها ارسال میشوند تداخل ایجاد کند. این نوع پارازیت ماهوارهای جریان بیتهای دیجیتالی ماهواره را مختل کرده و محتوای برنامهها را در تمام مکانهای احتمالی دریافت مختل میکند.
"پارازیت زمینی ": در این روش سیگنالهای پارازیتزا همسان و یا نزدیک به سیگنالهای دریافتی سیستمهای آنتن ماهوارهای ارسال میشوند. دولت ایران اولین دولتی بود که از این نوع پارازیت برای مسدود کردن شبکههای ماهوارهای استفاده کرد. دولت ایران به مدت شش سال است که از تکنولوژی پارازیت زمینی استفاده میکند و گفته میشود که پس از حوادث مربوط به انتخابات استفاده از این تکنولوژی را افزایش چشمگیری داده است تا تأثیرپذیری شهروندانش از خارج را محدود کند. در پارازیتهای زمینی باید فرکانسهایی بسیار قوی ارسال گردند و این امر میتواند برای سلامت انسان مضر باشد. سازمانهای بهداشت جهانی دولت ایران را به علت استفاده از این تکنولوژی خطرناک محکوم کردهاند. پارازیت زمینی تأثیر 100 درصدی ندارد. در این روش باید سیگنالهای پارازیت قوی در برخی فرکانسهای مشخص ارسال شوند تا در یک منطقه جغرافیایی وسیع به تعدادی زیادی گیرنده ماهوارهای نفوذ کنند. ساختمانها و دیگر عوامل جغرافیایی از میزان تأثیرگذاری پارازیت زمینی میکاهند.
در اوایل ماه می 2009 - یک ماه مانده به انتخابات ریاستجمهوری - فعالیتهای پارازیتزای دولت ایران افزایش چشمگیری یافت. دولت سیگنالهای شبکه خبر فارسی صدای آمریکا و دیگر شبکههای تلویزیونی که برای ایران پخش میشدند را هدف قرار داد. به نظر میرسد که آنها هم فرستندههای ثابت و هم متحرک را بکار گرفتند تا دریافت امواج از طریق آنتنهای ماهوارهای موجود بر سقف خانهها را مختل و متوقف سازند.
"شورای مدیران پخش " قبل و پس از انتخابات ریاستجمهوری ایران، با تنظیم فرکانسها و اضافهسازی ظرفیتهای ماهوارهای جدید به مقابله با پارازیتهای ماهوارهای دولت ایران می پردازد. "شورای مدیران پخش خبر " به طور مداوم اقدامات ایران برای ارسال پارازیت را زیر نظر داد. این اداره مهندسین متخصص خود را به کار گمارده تا با تدوین استراتژیهای لازم از دسترسی مخاطبین به برنامهها اطمینان حاصل نمایند. این چالش بالاخص زمانی بزرگتر میشود که بدانیم برنامهها باید از فرکانسهای آشنا برای مخاطبین خارج شده و یا به ماهوارههایی که کمتر توسط ایرانیها استفاده میشوند منتقل گردند.
پارازیتهای رادیویی
امواج ماهوارهای رادیو فردا هدف پارازیتهای دولت ایران قرار نگرفتهاند و این شبکه رادیویی در پنج فرکانس در پنج مسیر ماهوارهای (نایلست، عربست، تلاستار-12، یوتلست و آسیاست-3) به پخش برنامه میپردازد. با این حال، دولت ایران سعی کرده تا امواج رادیویی این شبکه خبری را مسدود کند.
رادیو فردا در دو فرکانس موج متوسط و کوتاه به صورت شبانهروزی برای مخاطبین ایرانی برنامه پخش میکند. قبل از انتخابات ژوئن 2009، رادیو فردا یک فرکانس موج متوسط (AM) و سه فرکانس موج کوتاه برای هر کدام از برنامههای 21 ساعتهاش داشت (3 ساعت اضافی تنها در موج متوسط پخش میشد). سیگنال موج متوسط اندک زمانی پس از آغاز بکار دچار پارازیت شد. طی بحرانهای انتخاباتی ژوئن 2009 هر دو فرکانس موج کوتاه و متوسط رادیو فردا دچار اختلال گردید.
اداره "شورای مدیران پخش " پس از 15 ژوئن، تعداد فرکانسهای موج کوتاه رادیو فردا را دو برابر کرده است. این افزایش در زمان صبح همچنین اوایل و اواسط عصر رخ میدهد یعنی زمانی که بیشترین مخاطبین در کنار رادیوها قرار گرفتهاند. بدین ترتیب فرکانسهای ارسال امواج رادیو فردا از 5 به 10 افزایش یافتند.
بخش فارسی صدای آمریکا نیز هر روز 5 ساعت برنامه رادیویی پخش میکند. این برنامهها به مدت 4 ساعت از طریق موج متوسط، و 5 ساعت از طریق سه فرکانس موج کوتاه ارسال میشوند. در حوادث انتخاباتی فرکانس موج کوتاه به طور متناوب دچار پارازیت میشد، اما تاکنون موردی از پارازیت بر روی موج متوسط مشاهده نشده است.
3. تلاش های دولت ایران برای کنترل و مسدود کردن دسترسی به اینترنت و جمعآوری اطلاعات در مورد افراد
دولت ایران در زمان اعتراضات و بروز ناآرامیهای پس از انتخابات ژوئن 2009، سانسور اینترنتی را افزایش داد تا از سازماندهی معترضین از طریق اینترنت جلوگیری کرده و دسترسی به اطلاعات در مورد اعتراضات، دامنه و میزان مشارکت در آنها را کنترل کند. قبل از انتخابات، تلاشهای "شورای مدیران پخش " بیشتر بر وبسایتهای فیلترشکن متمرکز بود. همچنین یک نرمافزار فیلترشکن نیز وجود داشت که به کاربران ایرانی اجازه میداد تا به برنامههای شبکه خبر فارسی صدای آمریکا و همچنین رادیو فردا دسترسی یابند.
بعد از افزایش رسمی سانسور در فضای بعد از نتخابات خود ایرانیها به دنبال راههایی بودند تا بر این مشکل فایق آیند. "شورای مدیران پخش " در تلاش است تا با یافتن منابع جدید برای حمایت از قراردادهای فعلی با فروشندگان نرمافزارهای فیلترشکن و همچنین یافتن نرمافزارهای جدید، به مقابله با اخلالهای دولت ایران در برنامههایش بپردازد. "شورای مدیران پخش " وبسایتها و نرمافزارهای فیلترشکن جدید معرفی کرده و تلاش خواهد کرد تا انطباقپذیری و سازگاری کاربران ایرانی را افزایش دهد.
ابتکارات رسانهای آنلاین و جدید فارسی
وبسایت شبکه خبر فارسی صدای آمریکا فعالترین وبسایت صدای آمریکاست. این وبسایت در سال 2009 در حدود 22 میلیون بازدیدکننده داشت. در سال 2009 اصلاحاتی جدی در وبسایت انجام گرفت تا استفاده از آن تسهیل گردد. بخش فارسی صدای آمریکا در فضای رسانههای اجتماعی نیز وارد فعالیت شده است. این بخش دارای یک صفحه در تویتر، هفت سایت در فیسبوک، پنج وبلاگ و یک کانال یوتیوب است. این سایتها دهها هزار بیننده دارند و در آنها مباحثی عمده و چشمگیر مطرح میشوند.
بخش فارسی صدای آمریکا در ژانویه 2010 اولین برنامه کاربردی برای گوشیهای آیفون و اندروید را ایجاد کرد. این برنامه به کاربران ایرانی اجازه میدهد تا محتوای وبسایت شبکه خبر فارسی صدای آمریکا را از طریق ایمیل، فیسبوک و تویتر پخش کنند و همچنین با فشار دکمهای در دستگاههای موبایل عکسها و تصاویر ویدئویی را از طریق یک لینک بینام و امن ارسال نمایند.
پوشش خبری ناآرامیهای انتخابات ژوئن 2009 در شبکه خبر فارسی صدای آمریکا با برقراری شبکه گسترده ارتباطات کارکنان این بخش در داخل ایران - روزنامهنگارها، فعالین، تحلیلگران سیاسی - و همچنین کمکهای "شهروندان روزنامهنگار " ایرانی که تصاویر ویدئویی و عکس از تظاهرات و دیگر وقایع تهیه میکردند، رشد چشمگیری یافت. گزارشهای تهیه شده توسط مخاطبین پس از بررسیهای دقیق توسط ویراستارهای شبکه خبر فارسی صدای آمریکا بر روی آنتن و اینترنت ارسال میشد.
بخش فارسی صدای آمریکا در موبایلها نیز قابل دسترسی است. در ماههای بعدی امکانات بخش موبایل این شبکه خبری افزایش خواهند یافت.
در اواخر سال 2009، بخش فارسی صدای آمریکا عضو وبسایت "یوسندایت " (YouSendIt) شد. بدین ترتیب کاربران ایرانی میتوانند ویدئوهای تصویری و عکسهای خود را به ما ارسال کنند. در ابتدا قرار بود از این طریق و با توجه به مشکل امکانناپذیر بودن حضور گزارشگران این شبکه در ایران، از روش فوق برای تهیه عکس و تصویر برای گزارشها استفاده شود اما پس از برگزاری انتخابات جنجالبرانگیز ایران در سال 2009، اهمیت و ارزش این روش بیش از پیش نمایان شد. ایرانیها تصاویر ویدئویی زیادی از اعتراضات ارسال کرده و میکنند. تمام اطلاعاتی که فرستاده میشوند محرمانه هستند.
اگرچه وبسایت رادیو فردا و دیگر وبسایتهایی - به مانند فیسبوک - که بر اساس ارسال مطالب عمل مینمایند، به طور مداوم توسط مقامات ایران فیلتر میشوند، امکانات فیلترشکنی که توسط "اداره مدیران پخش " ارائه میشوند به کاربران ایرانی اجازه میدهد که از این موانع عبور کنند. با این حال، دولت ایران علاوه بر مسدود کردن وبسایتها سرعت اینترنت را نیز کاهش داده و بدین ترتیب حتی با وجود فیلترشکن گوش کردن به صدا و تماشای تصاویر ویدئویی در داخل ایران مشکل است. علاوه بر این، دولت ایران از آخرین تکنولوژیهای نرمافزاری و فیلترینگ بهره میبرد تا فعالیتهای خود در حوزه سانسور را ارتقاء بخشد.
4. برنامههای اداره "شورای مدیران پخش " برای استفاده از مقادیر اختصاص یافته طبق بخش 1244، عبارتند از:
الف) شناسایی و سپس بسط یا تولید برنامهها و پلتفرمهای ویژه؛ و
ب) بسط یا تولید ظرفیت انتقال اطلاعات از طریق ماهواره، رادیو و یا اینترنت.
اگرچه "قانون قربانیان سانسور در ایران " اجازه اختصاص مبالغ جدید به "شورای مدیران پخش " به منظور گسترش برنامهها و پلتفرمهای انتقال اطلاعات را صادر کرده اما تاکنون هیچ مبلغی پیرو این قانون اختصاص نیافته است. با این حال، پخش خبر به ایران از طریق تلویزیون، رادیو، اینترنت و دیگر پلتفرمهای دیجیتالی یکی از اولویتهای اداره "شورای مدیران پخش خبر " باقی میماند. پیرو مبالغ اختصاص یافته برای سال مالی 2010 در "قانون تخصیص هماهنگ " (Consolidated Appropriations Act)، "شورای مدیران پخش " به پشتیبانی خود از برنامههای ما [دولت آمریکا] برای برقراری ارتباط با مخاطبین ایرانی که اهمیت زیادی دارد، ادامه خواهد داد.
پس از بحرانهای ناشی از انتخابات ریاستجمهوری ایران در سال 2009، رادیو فردا پخش برنامههایش را از 8 ساعت در روز به 11 ساعت و 40 دقیقه افزایش داد. محتوای غیر موسیقیایی این شبکه رادیویی از 33 درصد به 48 درصد افزایش یافته است.
(5) برنامههای ارائه شده برای استفاده از "صندوق رسانه، تعامل و آموزش الکترونیکی ایرانیها "
در حالیکه مبالغ مورد نیاز به صندوق واریز نشدهاند ما از منابع "صندوق پشتیبانی اقتصادی " ((ESF و "صندوق دموکراسی حقوق بشر " (HRDF) استفاده میکنیم تا به مردم ایران ابزار لازم برای دستیابی به حقوق اولیه و تعیین حق سرنوش خویش را ارائه کنیم. این برنامهها در سه حوزه عمده قرار میگیرند: (1) تقویت سازمانهای جامعه مدنی؛ (2) افزایش آگاهی و تقویت حاکمیت قانون که شامل تبعیت از مفاد قانون اساسی و قوانین جاری ایران است و (3) افزایش آزادی بیان از طریق استفاده خلاقانه از رسانههای جدید به منظور درگیر ساختن جوانان، آموزش روزنامهنگاران طبق استانداردهای بینالمللی و تدارک دسترسی به اطلاعات فیلتر نشده در اینترنت و همچنین تدارک امکانات زبان فارسی برای این رسانهها و ابزار جدید.
علاوه بر این ما قصد داریم تا از انواع جدید تکنولوژیهای مدرن بهره ببریم تا حمایت و پشتیبانی خود را از دسترسی آزاد به اینترنت در ایران عمیقتر سازیم - تدوین پلتفرمهای مجازی، افزایش ضریب امنیتی کاربران و ارائه تکنولوژیهای ضدفیلترینگ نمونههایی از حوزههای احتمالی هستند که در آنها برنامهریزی خواهیم کرد.
(6) مشروح جزء به جزء مبالغ تعهد شده از جانب "صندوق رسانه الکترونیکی ایرانیان " و نحوه مصرف آنها و ارزیابی تأثیر این مبالغ
مبلغ مورد نظر به صندوق واریز نشده است، اما وزارت خارجه خلاصهای از اقدامات دولت برای حمایت از آزادی رسانه و اینترنت در ایران ارائه میکند. اقدامات جدید در حوزههایی که در دستورالعمل صندوق مشخص شدهاند با استفاده از بودجه سال قبل در حال پیگیری هستند.
7. میزان جمعیت و قلمرو ایران که در محدوده دسترسی اخبار موج کوتاه و متوسط رادیو فردا و صدای آمریکا قرار دارند و دیگر اطلاعات جمعیتشناختی مربوطه که می توان در مورد مخاطبین چنین برنامههایی بدست آورد
دادههای تحقیقاتی در 5 ساله گذشته نشان میدهند بیشتر ایرانیانی که از منابع خارجی خبر کسب میکنند این کار را با استفاده از تلویزیونهای ماهوارهای و همچنین به طور فزایندهای، از طریق اینترنت انجام میدهند. مالکیت رادیوهای موج متوسط و موج کوتاه کاهش یافته و هم اکنون یکسوم جمعیت بدین نوع رادیوها دسترسی دارند درحالیکه این میزان در سال 2006 بالغ بر 70 درصد بود. هفته گذشته استفاده از این باندها به ترتیب 7 درصد و 11 درصد بود. در همین حوزه، میزان دسترسی هفتگی به 11 ایستگاه رادیویی و تلویزیونی بینالمللی در حال کاهش است. در ژانویه 2009، استماع هفتگی به رادیوی فارسی صدای آمریکا در حدود 0.9 درصد بود. 2.5 درصد نیز به طور هفتگی به رادیو فردا گوش میکردند. البته این مقادیر و اعداد میتوانند نشاندهنده افزایش "ضریب ترس " در میان ایرانیان نیز باشد که باعث میشود آنها در مورد گزارش ماهیت و میزان رسانهای که از آن استفاده میکنند احتیاط کنند.
8. ترافیک اینترنتی از ایران به وبسایتهای رادیو فردا و صدای آمریکا
در وبسایت رادیو فردا (radiofarda.com)، اخبار کوتاه، گزارشهای خبری، مصاحبهها، تحلیلها، تفسیرها، بخش ارسال نظرات، بخش عکس و همچنین قطعات صوتی و تصویری قرار داده شدهاند. در سپتامبر 2009، تعداد بازدیدکنندگان از وبسایت رادیو فردا بالغ بر 3.7 میلیون نفر بود تعداد بازدید از صفحات وبسایت (page views) نیز نزدیک 12 میلیون میشد. (جولای 2009) در ماه در حدود 3000 نظر به وبسایت رادیو فردا ارسال شده است (سپتامبر 2009). رادیو فردا در وبسایت فیسبوک نیز حضور دارد. صفحه "فیسبوک " رادیو فردا که در آوریل 2009 تشکیل شده دارای 20000 عضو است که در هفته به طور متوسط 3000 کنشمتقابل در میان آنها انجام میگیرد و بدین ترتیب در حدود 200000 نفر به اخبار رادیو فردا دسترسی مییابند. رادیو فردا در وبسایت تیوتر و "فرندفید " نیز حضور دارد.
در وبسایت فارسی صدای آمریکا (VOANews.com/Persian) میتوان برنامههای این شبکه خبر فارسی صدای آمریکا را به صورت زنده و یا ضبط شده مشاهده کرد. اخبار و اطلاعات این وبسایت در تمام طول روز به روزرسانی میشوند. به طور متوسط این وبسایت در هر ماه 1.6 میلیون بازدید کننده دارد اما بعد از انتخابات ریاستجمهوری ایران این تعداد ناگهان در حدود دو برابر افزایش یافت. بخش فارسی صدای آمریکا هزاران ویدئوی تصویری در زمان بحران از کاربران دریافت داشته که در دوران اوج در هر ساعت 300 ویدئوی تصویری بدین وبسایت ارسال میشد. صفحه بخش فارسی صدای آمریکا 6000 عضو در تیوتر و 30000 عضو در فیسبوک دارد. در سال 2009 سایت فیسبوک بخش فارسی صدای آمریکا در حدود 30000 کنش متقابل اعضاء داشته است. شبکه خبر فارسی صدای آمریکا هر ماهه دهها هزار ایمیل،تماس تلفنی و مطالب تهیه شده توسط مخاطبین دریافت میکند.
9. ترافیک اینترنتی سرورهای فیلترشکن تحت حمایت مالی "شورای مدیران پخش " و نظارت بر افزایش ظرفیت این بخش
همانگونه که در بالا نیز اشاره شده، از ژوئن 2009 به این طرف، "شورای مدیران پخش " برنامهها و انتقال اطلاعات به ایران را با استفاده از منابع موجود افزایش داده است. شبکه خبر فارسی صدای آمریکا در دوران بحران پس از انتخابات دو ساعت به زمان برنامههای خود افزود. بدین ترتیب که یک ساعت به هفت ساعت برنامه عصرگاهی اضافه شده و برنامهای نیز به مدت یک ساعت با عنوان "برنامه صبحگاهی " شروع به پخش کرد. به علت کمبود منابع یک ساعت عصر پس از یک ماه قطع گردید اما برنامه صبحگاهی تاکنون ادامه دارد.
رادیو فردا نیز پس از انتخابات محتوای برنامههای خود را افزایش داد. فرمت پخش 24 ساعت/7 روز رادیو فردا امکان انعطافپذیری بیشتری بدین شبکه داده و این ایستگاه رادیویی را قادر میسازد که در زمان لازم و در هنگام بروز رخدادی مهم وارد پخش مستقیم شود. پس از شروع اعتراضات در ماه ژوئن رادیو فردا نیز محتوای برنامههای خود را تا جایی که منابع اجازه میدهند افزایش داده است. این رادیو ارائه خدمات در اینترنت را نیز افزایش داده، بخشهای دیدگاهها و نظرات را توسعه بیشتری داده و امکانکنش متقابل با مخاطبینش را نیز ارتقاء بخشیده است. رادیو فردا سعی داشته که اخبار و گزارشهای تحلیلی دقیقی در مورد رویدادها منتشر کند.
توسعه و بهبود سختافزاری و نرمافزاری لازم در انتقال اطلاعات انجام گرفته است. "شورای مدیران پخش " چهار فرکانس ماهوارهای جدید، یک صفحه در تویتر، کاربردهای جدید در آیفون و اندروید اضافه کرده و همچنین تعداد باندهای موج کوتاه رادیو فردا را دو برابر کرده تا از انتقال اطلاعات به مخاطبین ایرانی حمایت و پشتیبانی کند. همچنین این اداره، قراردادهای خود را با شرکتهای تکنولوژیکی ارائه کننده خدمات ضد فیلتر افزایش داده تا وبسایتها و نرمافزارهای فیلترشکن جدید به کاربران ارائه کند.
در سال 2009 به طور متوسط در هر ماه 684000 نفر از طریق سرورهای فیلترشکن وارد وبسایت بخش فارسی صدای آمریکا شدهاند. این میزان در ماه جولای 1.6 میلیون بود. در سال 2009 به طور متوسط در هر ماه 760000 نفر از طریق سرورهای فیلترشکن وارد وبسایت رادیو فردا شدهاند. در ماه جولای 1.6 میلیون نفر از وبسایت رادیو فردا بازدید کردهاند.
ایلنا از تاثیر تنظیمخانواده بر روند توسعه گزارش میدهد/
ایلنا: وقتی سالها پیش در معدودی از فیلم های سینمایی و سریال های تلویزیونی آن سوی آبها، از خاویار یا فرش ایرانی هر چند در یک سکانس فقط یادی میشد، بیننده وطنی با حس برانگیخته شدن غرور ملیاش لذت میبرد و چه بسا آن را سوژه بحثی در محفلی خانوادگی میکرد؛ بدون آن که بداند خاویار قدمتی 400 میلیون ساله دارد و متعلق به عصر ژوراسیک است! ماهیانی که فسیلهای زنده جهان نامیده شدهاند و 6 گونه با ارزش آن در جهان در دریای خزر زندگی میکنند. ماهیانی که دریای خزر به تنهایی 93 درصد از ذخیره خاویار و ماهیان خاویاری جهان را در خود جای داده است و در این میان نیز کیفی ترین گونهها سهم صیادان ایرانی است که در عمیقترین قسمت آبهای دریای خزر مشغول صید ماهیان خاویار بودهاند.
تجارت یک میلیارد دلاری و بسیار پرسود خاویار کافی بود تا حس منفعت جویی انسانها برانگیخته شود و آنها بدون توجه به نشانهگذاری و سرپیچی از کنوانسیون «سایتس» در کم شدن گونههای ماهیان خاویاری بسیار تاثیر گذار شوند و تاسف بارتر آن که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی که چهار همسایه مدعی برای بهره برداری از آبهای این دریای با ارزش تراشید، روند غیر مسئولانه این کشورها نیز نتوانست جبران رهاسازی 22 میلیون بچه ماهی خاویاری از گونه قره برون در دریا توسط ایران و مجازات های سنگین مانند جریمه نقدی، حبس، توقیف قایق و ابزار صید برای صید قاچاق آن توسط ایران که مدیریت حفظ و تکثیر و رها سازی ماهیان خاویاری دریای خزر را بر عهده دارد، بنماید.
اگر چه در محافل شیلاتی و طی سال های اخیر کارشناسان با احتیاط شدید موضع گیری میکنند و تغییر چند باره روسای سازمان شیلات طی چند سال اخیر به دغدغه دلسوزان این صنعت افزوده شده است، اما نمی توان شوک اظهارنظر عبدالحسین ناصری نماینده گرگان و آق قلا در مورد زیان 150 میلیارد ریالی دپو شدن 5/4 تن خاویار در سردخانه های کشور را نادیده گرفت! زیانی که اگر چه وی در انتقادش رنگ و بوی سیاسی به آن بخشید و صادر نشدن مجوز صادرات این حجم از خاویار را متوجه پروتکلی کرد که 10 سال قبل با کشورهای حاشیه دریای خزر امضاء شده بود. پروتکلی که بر اساس آن مقرر شده بود چنانچه یکی از آن کشورها مخالف صادرات ایران باشد، این کار صورت نگیرد. اگر چه این انتقاد ناقص ماند و نماینده گرگان در گفت و گویی اشاره به چرایی متوقف نشدن صادرات خاویار طی 9 سال اجرای پروتکل نشد؛ اما نمی توان به قول این نماینده اصولگرای مجلس هشتم، زیان های سیاسی توقف صادرات خاویار علاوه بر زیان های اقتصادی آن را نادیده گرفت.
به ویژه آن که به قطع دست ایران از بازار جهانی خاویار، ترفندهای سیاسی برخی کشورها برای رقم زدن سرنوشت مشابه پسته، فرش و زعفران برای این محصول نیز به واقعیت و آرزوی آنها نزدیک تر خواهد شد!
در واقع به اعتقاد کارشناسان، فارغ از انگیزه و چرایی پذیرش پروتکل مورد انتقاد نماینده گرگان در مجلس هشتم از سوی دولت وقت، این گونه نامهربانیها، نتیجه سهلانگاری متولیان حمایت از صادرات محصولات دارای ارزش افزوده فراوان کشورمان بوده است و باید مجلس و دولت هر چه سریعتر در سیاستهای صادراتی کشور تجدید نظر کنند.
یکی از کارشناسان شیلات که نخواست نامش فاش شود، عقد پروتکل 10 سال پیش با کشورهای همسایه دریای خزر را با قطع مجوز صادرات خاویار ایران بیارتباط و نوعی فرافکنی برای سرپوش گذاردن بر مدیریت ضعیف نمایندگان طرف مذاکره از سوی سازمان شیلات میداند و میگوید: چطور تا پیش از سال 2010 میلادی، به رغم عقد آن پروتکل، ایران با ارائه دلایل محکم مجوز صادراتیاش را میگرفت و تمام کشورها، به رغم میل باطنی، نمیتوانستند بر آن توافق نکنند!؟
به گفته این کارشناس،ایران در حالی جلسه مرتبط با سهمیه صادراتی سال 2010 میلادی را ناکام ترک کرده است که هر سال جلسات مربوطه در یکی دیگر از کشورهای همسایه خزر به جز ایران برگزار میشد و ایران در آن جلسات سهمیه صادراتی اش را میگرفت! البته در این ارتباط و دلایل طفره رفتن معمول طرف روسی نقطه نظرهای متفاوتی به ذهن خطور میکند و وقتی روسها 12 سال در گشایش نیروگاه اتمی بوشهر و اخیراً ارائه موشکهای تدافعی اس 300 بد سابقه شدهاند میتوان این عشوهها و غمزهها را هم در یک راستا دید و تنها راهکار خروج از بن بست را اتخاذ دیپلماسی موثر در قبال این کشور عنوان کرد. چرا که به گفته برخی صاحبنظران شیلاتی، از آنجا که سهم روسیه از صید خاویار خزر مصرف داخلی جهت جهانگردهای ثروتمند غربی دارد؛ منع شدن همه کشورهای حاشیه دریای خزر به صادرات خاویار نه تنها ضرری را متوجه روسیه نمیکند، بلکه از بعد استراتژی بازاریابی میتواند مانع یکه تازی ایران در بازار جهانی خاویار شود و قیمت آن را هم در جهت افزایش سود طرف روسی ارتقا بخشد. این فارغ از دلیلی است که در مواضع بعضاً احساسی و صریح، نثار متولیان امر صادرات میشود. به طور مثال چندی پیش یکی از منتقدان نتیجه آخرین کمیسیون مشترک در کامنتی که برای یک سایت اینترنتی گذاشت، نوشته بود: «چرا ما عادت کردیم تمام مشکلاتمان را به گردن این و آن بیندازیم؟ وقتی (...) متولیان امر باعث شد کمر فرش ایران شکسته شود، تقصیر کشورهای همسایه چیست؟ آیا جز این است که همه کشورهای دنیا به دنبال افزایش ثروت و درآمد مردم خود هستند؟
وقتی کشور دوست و (...) چین حق دارد فرش تبریز و کاشان را به نام خود در جهان به فروش رساند، آیا کشورهای همسایه باید برای صادرات خود از ما اجازه بگیرند؟ وقتی زعفران کشور ما به صورت فله ای به اسپانیا و ایتالیا صادر میشود و ارزش افزوده بسته بندی آن نصیب آنها میگردد، چه انتظار دیگری دارید؟» اگر چه یک مخاطب دیگر همان سایت نیز پیشنهاد دیگری دارد و می گوید: بهتر است خاویار ایران را به گونه ای در داخل کشور توزیع کنیم تا نیروهای جوان و خلاق کشور بتوانند از تاثیرات بسیار مغذی آن بهره مند شوند. او اعطای یارانه از سوی دولت جهت اختصاص خاویار ممتاز ایرانی به چهره های جوان و خلاق کشورمان را فرصت سازی از این موقعیت ارزیابی میکند و می افزاید: اگر قرار باشد تاریخ مصرف خاویارهایی که قرار بود صادر شوند در سردخانه ها منقضی شود، همان بهتر که بدون دست روی دست گذاشتن آن را به صورتی هدفمند توزیع کرد.
به گفته این شهروند، در واقع اختصاص این یارانه نوعی سرمایه گذاری برای ساختن جامعه ای سالم و تندرست است که بتواند هسته ای فکر کند!
اگر چه زمزمههای کارشکنی روسها در تصویب و سهمیه بندی صادرات خاویار ایران در اجلاس تیر ماه بندر انزلی با ترک اجلاس از سوی نماینده روسیه مسجل شده بود و محمد پور کاظمی رئیس موسسه ماهیان خاویاری و نماینده دولت ایران در اجلاس در موضعی خوشبینانه آن را به معنای توقف صادرات خاویار خزر ندانسته بود، اما گفت و گوی سرپناه رئیس وقت سازمان شیلات با «واحد مرکزی خبر» حدود دو هفته پیش از اجلاس تهران نیز عجیب می نمود و ادعای بعدی پس از صادر نشدن مجوز صادرات به خاویار ایران را زیر سوال می برد؛ آنجا که رئیس وقت سازمان شیلات پس از اظهار نظرش در مورد قرار گرفتن خاویار پرورشی سر سفره ایرانیان که البته اشاره ای به قیمت آن هم نکرد؛ از پیگیری جدی سازمان شیلات برای گرفتن مجوز صدور 7 تن خاویار ایران خبر داد که همین امر بیانگر ناکامی هیات مذاکره کننده ایرانی با طرف های مذاکره در اجلاس تهران است. البته پیش از اجلاس تهران نیز بدبین ترین کارشناس شیلاتی تصور نمی کرد ایران تن به تصمیم آن کمیسیون دهد و از منافع خاویارهای استحصالی دریای خزر که در سردخانه ها چشم انتظار مجوز صادرات بودند سرباز زند. صادراتی که به دلیل قرار داشتن محصول در سردخانه ها توجیهی برای حفاظت از ذخایر خاویاری دریای خزر نمی تواند باشد و علامت سوال بزرگتری را پیش رو قرار میدهد.
در واقع تنها چیزی که در اظهارات سرپناه سوژه محافل خبری شد، وعده او مبنی بر قرار گرفتن خاویار بر سر سفره ایرانیان بود که اسباب شوخی و مزاح نیز شده بود.
یکی تداخل خاویار با بوی نفتی سفره های ایرانی را غیر ممکن دانست و دیگری اظهار خشنودی کرد که از سال 1389 خاویار جای نان 2 هزار تومانی را سر سفره های ایرانی خواهد گرفت! یکی از عبارت «سر سفره» اعلام تنفر و دیگری از نفتی که سر سفره ها آمد، اعلام کفایت کرد و گفت: «همه چیز از سر سفره رفت تا جای نفت باز بشود، احتمالاً این بار خودمان باید از سر سفره بریم تا جای خاویار باز گردد!»
در هر صورت فارغ از دستمایه های طنزی که قصه خاویار ایرانی در سال 1388 رقم زد، اظهارات محمد تقی برخورداری کارآفرین برتر ملی در سال 1387 خورشیدی مبنی بر امکان پرورش ماهی خاویاری در خارج از آب دریا هم نتوانست مرهمی بر زخم ها باشد، چرا که وی به رغم ادعای این که توانسته است پنج تن خاویار تولیدی را به 15 تن برساند و امکان ارتقای آن به 70 تن را در صورت وجود نقدینگی و سریع درصد ور مجوز دارد، یک سال و نیم در انتظار دریافت وام بانکی برای راه اندازی صنعت فراوری خاویار مانده است!
در هر صورت در آستانه نوروز 89 و در حالی که مردم خود را برای تحویل سال پر حادثه 1388 آماده می کردند، عبدالحسین ناصری نماینده مردم گرگان و آق قلا و مخبر کمیسیون امنیت داخلی و شوراها بار دیگر اقدام به موضع گیری صریح تر از قبل کرد و به روشنی پیکان تقصیر انقضای تاریخ مصرف 5/4 تن خاویار مرغوب ایرانی در سردخانهها را متوجه معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس معزول سازمان شیلات کشور کرد که تن به پروتکل با کشورهای حاشیه دریای خزر داده است.
وی با بیان این که پروتکلی به این مهمی را باید شخص رئیس جمهوری به طور مستقیم دستور میداد یا به تایید نمایندگان مجلس میرسید، افزود: یک معاون وزیر به تنهایی نمیتواند و نباید قادر به امضای چنین کاری باشد که متاسفانه صورت گرفته و ما را در عمل انجام شده قرار داده است!
در هر حال چه باب میل این نماینده باشد و چه نباشد؛ ظاهراً هیچ شانسی جز فروش یا توزیع رایگان خاویارهای استحصالی در بازار داخلی متصور نیست و از آنجا که به اذعان همین نماینده تاریخ انقضای آنها سر آمده است، باید این خاویارها را غیر قابل مصرف «ارزیابی کرد که اگر چنین باشد؛ مشخص نیست چه کسی باید تاوان ناکامی و خسارت مالی در جلب کشورهای همسایه و به ویژه روس ها را در صادر نشدن مجوز صادرات محموله های خاویار ایرانی بپردازد!؟
کارشناس فروش یکی از شرکت های پر سابقه در امر عمل آوری و صادرات خاویار با بیان این که پس از قطع امکان صادرات 5 تن سهمیه خاویار صادراتی ایران، باید این محصول در بازار داخلی مصرف شود، می گوید: متاسفانه به دلیل نبود تقاضا از سوی بازار داخلی که آن هم ناشی از گران بودن خاویار برای مصرف کنندگان ایرانی است، خاویارها در سردخانه مانده است!
وی اگر چه بسیار محتاطانه سخن میگفت، اما وقتی با اصرار خبرنگار مبنی بر شائبه انقضای تاریخ مصرف خاویارهای دپو شده مواجه میشود، به گفتن این جمله بسنده می کند: «بر اساس تاریخ مندرج در ظرف بسته بندی شیلات، برای صادر کننده حداکثر 3 ماه مهلت وجود دارد تا آن را به دست مصرف کننده برساند!»
وی می گوید: قیمت خاویارها بر اساس نوع ماهیان خاویاری، و ریزی و درشتی خاویارها و برخی پارامترهای دیگر تفاوت میکند، اما به طور نمونه می توان گفت که در حال حاضر بهترین نوع خاویار ایران در بسته های 50 گرمی بازار داخلی 165 هزار تومان قیمت خورده است و البته این در حالی است که همین خاویار در بازار اروپا 3 برابر نرخ فروش در داخل ارز آوری دارد! جالب آن که این تقاضا مشروط به صادرات عمده و صرفاً برای کشورهای اروپایی است و به طور مثال شرکت «پتروسیان» در فرانسه پس از خرید 3 برابری نرخ خاویار داخلی، آن را بر اساس سلایق مشتریان اروپایی بسته بندی و با قیمت بالاتر در فروشگاه ها عرضه می کند!
این کارشناس فروش خاویار، دلیل افزایش قیمت خاویار طی سال های اخیر را رشد فرهنگ مصرف مشتریان خارجی و حتی داخلی به رغم قیمت گران آن می داند و می گوید: البته با توجه به شرایط دشوار اقتصادی در داخل کشور تنها زمانی می توان به فروش خاویارهای استحصالی در داخل کشور امیدوار بود که قیمت ها از نرخ کنونی بسیار پایین تر بیاید.
کلی گویی اظهارت در توجیه توقف صادرات خاویار ایران با هدف حفظ ذخایر خزر بر خلاف سیاق سال های گذشته قانع کننده نیست. اما تناقض تمایل متولیان به اخذ مجوز از سویی و دپو ماندن 5/4 تا 5 تن خاویار صادراتی در سردخانه های شیلات حاکی از ناکامی بزرگی است که دلیل آن هر چه باشد، عاملی غیر از ادعاهای عنوان شده را به اذهان متبادر میسازد. شاید دست کم توقف صادرات خاویار ایرانی این دستاورد را داشته باشد تا با پذیرایی از دیپلمات های خارجی در میز صبحانه عقل از چشم آنها ربود تا خاویار خزر تنها خوراکی گرانقیمتی در جهان نباشد که در میهمانی های رسمی مقام های خاص جهان سرو میشود.
به طور قطع خاویار خزر به غیر از سرو شدن در صبحانه کاری ولادیمیر پوتین نخست وزیر روسیه به افتخار حضور باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا در تیرماه 1388 در مسکو می تواند با قدمتی پیش از وجود دایناسورها پای صبحانه سایرین نیز سرو شود. البته اگر قبل از تحقق پیش بینی مرکز تحقیقات ماهیان خاویاری ایران، زودتر از سال 1400 خورشیدی ذخایر خاویار دریای خزر به صفر نرسیده باشد!