پدیده‌ای که در جیب دولت جای گرفت
گزارش ایلنا از پیدایش اینترنت در ایران و سرانجامی که دچارش شد؛
پدیده‌ای که در جیب دولت جای گرفت
سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در بخش IT و ایجاد 75 هزار کیلومتر کابل نوری برای توسعه اینترنت در کشور صورت گرفته، اما وزارتخانه‌ای که باید متولی و مدافع گسترش IT باشد با قوانین خود موجب محدودیت در این بخش شده است.
ایلنا: اینترنت تازه‌ترین دستاورد بشری رفته رفته تاثیرات خود را بر همه جوامع زندگی انسانی آشکار کرده است. واقعیت این است که موضوع گسترش اینترنت درایران و جهان به هیچ وجه با نوع نگاهی که در گذشته به این شبکه می‌شد قابل مقایسه نیست.
تا سال‌ها قبل اینترنت و کامپیوتر مانند وسیله‌ای لوکس تلقی می‌شد که عمدتا افراد متول و یا نیازمند به سطح خاصی از خدمات از آن استفاده می‌کردند.
اما به مرور و با فهمی که نسبت به مزایای اینترنت و بهره‌گیری از ابزارهای کامپیوتر در جامعه بین‌المللی و به تبع آن در جامعه ایران به وجود آمد هم اکنون حذف اینترنت و کامپیوتر از زندگی افراد جامعه ما در بسیاری از مراکز عملا با قطع خدمات و در بخش دیگر با کاهش شدید کارایی مواجه خواهد شد.
از این منظر توجه به توسعه اینترنت در کشور به عنوان یک موضوع کلیدی و ضروری اهمیت بسیاری می‌یابد.
تاریخچه اینترنت
اینترنت در پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) با نام آرپانت (ARPANET) در سال 1969 به عنوان شالوده اصلی اینترنت و باهدف نفوذ در شبکه‌های رادیویی و ماهواره‌ای وقت و اتصال به کامپیوترهای دیگر و کار روی پژوهش‌های مربوط به وزارت دفاع آمریکا با سرعت و کیفیت مناسب متولد شد.
آرپانت یا همان اینترنت جوان، خط تماس الکترونیک و محرمانه دست اندرکاران وزارت دفاع آمریکا و پژوهشگران بوده است و آن چه امروز به نام پست الکترونیک(E-mail)مطرح میشود، محصول همان دوران تماس کارشناسان نظامی و کامپیوترها در آرپانت است.
اینترنت تا سال 1983 کمتر از پانصد کامپیوتر میزبان (HOST computer)داشت و این کامپیوترها عمدتا در آزمایشگاه‌های نظامی و بخش‌های کامپیوتری آمریکا قرار داشت.
اما چهار سال بعد در سال 1978اینترنت درصدها دانشگاه و آزمایشگاه پژوهشی، صاحب 28هزار کامپیوتر میزبان شد وروز به روز نیز بر تعداد آن افزوده شد.
اینترنت در ایران
پیشینه اینترنت در ایران به دقت روشن نیست، ندا رایانه نخستین بی‌بی‌اس راه اندازی شده در ایران بود، این بی‌بی‌اس اولین فضای مجازی کامپیوتری در ایران بود که کاربران درآن به تبادل اطلاعات، در انجمن‌های گوناگون و فایل می‌پرداختند. عضویت در این بی‌بی‌اس مستلزم حضور در محل شرکت و پر کردن فرم‌های مربوطه بود.
کاربران ایرانی برای نخستین بار محیط وب را با اینترانت روزنامه همشهری تجربه کردند. این اینترانت به اینترنت متصل نبود و کاربران تنها امکان مشاهده این روزنامه را داشتند.
به گفته دکتر شهشهانی مدیر سابق انجمن .IR و پدر اینترنت در ایران، پس از جنگ تحمیلی ایران اینترنت به صورت محدود و به جز مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات، نهادهای دیگری از طریق تماس تلفنی به شبکه وصل می‌شدند اما به سایرین خدمات نمی‌دادند.
اینترنت به صورت عمومی از حدود سال‌های ۱۹۹۳(معادل ۱۳۷۲) بنا به درخواست استادهای دانشگاه که در خارج از ایران با پست الکترونیکی آشنا شده بودند، شکل گرفت.
طی تماس‌های محمدجوادلاریجانی، رئیس مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات کشور با عبدالسلام، رئیس مرکز تحقیقات فیزیک نظری ایتالیا، مرکز مشابه در ایران به مرکز آکادمیک و تحقیقات اروپا (EARN) معرفی شد تا دسترسی به شبکه بیت‌نت برای این مرکز فراهم شود.
شبکه بیت‌نت با شبکه اینترنتی که امروز استفاده میشود تفاوت‌های بسیار داشت. استفاده اصلی که از آن می‌شد دریافت و ارسال نامه‌های الکترونیکی بود.
سیاوش شهشهانی، قائم مقام آن زمان مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات ایران، در مصاحبه‌ای می‌گوید: وقتی عضویت ما را تصویب کردند برای این که ما را محدود کنند یک بند جدید هم به تعهدات اعضا اضافه کردند و آن این‌که از شبکه برای تبلیغات مذهبی استفاده نشود! و یکی دیگر از تعهدات این بود که هیج عضوی نباید جلوی عبور اطلاعات از کشوری به کشور دیگر را بگیرد.
محمد جواد لاریجانی تعهدات لازم برای برقراری این اتصال را پذیرفت و توافق‌نامه را امضا کرد.
مرکز در ابتدا از طریق اتصال با شماره‌گیری (dial-up) و با استفاده از خط تلفن به دانشگاهی در اتریش متصل شد. پس از آن یک خط استیجاری (leased line) با دانشگاه وین برقرار شد. این اتصال از سال ۱۹۹۳ به شکل رسمی در آمد، شبکه بیت‌نت تنها از طریق سیستم‌عامل‌های IBM و بر روی کامپیوترهای VAX قابل استفاده بود.
اکنون ضریب نفوذ اینترنت در ایران از متوسط آسیا بالاتر رفته و در خاورمیانه نیز به مقام اول دست یافته است.
شمار کاربران اینترنت در ایران در سال 1994 از 250 نفر فراتر نمی‌رفت اما اکنون بیش از 25میلیون ایرانی به صورت دائم و 5/3 میلیون نفر به صورت کاربر غیر دائم از اینترنت استفاده می‌کنند
بر اساس برخی آمارهای موجود، ایران با حدود هفتاد میلیون نفر جمعیت، بالغ بر ۳۴ درصد کل جمعیت کاربر اینترنت هستند، سهم ایران از تعداد کاربران اینترنت در خاورمیانه بیش از ۵۰ درصد است، با این حال، ایران برای رسیدن به جایگاه مناسب در دسترسی به اینترنت، هنوز باید گام‌های بلندی بردارد.
کارشکنی مخابرات از همان بدو ورود اینترنت به ایران
به گفته دکتر سیاوش شهشهانی به جز آمریکا، دولت ایران(وزارت مخابرات آن زمان) از مخالفان ارائه دامنه IR به ایران و گسترش شبکه اینترنت در ایران بود، به گفته وی مخابرات آن زمان اینترنت را موضوعی موقت و مد روز می‌دانست و در پی گسترش شبکه X۲۵ در ایران بود، این مخالفت‌ها مدت‌ها ادامه یافت و تا حدودی گسترش اینترنت در ایران را در سال‌های اول کند کرد.
برای استفاده از اتصال ماهواره‌ای، مذاکراتی طولانی با مخابرات انجام شد و تا پای عقد قرارداد هم جلو رفت، ولی تصادفاً در همان روزی که بنا بود قرارداد امضا شود، رئیس مخابرات عوض شد. رئیس بعدی هم از امضای قرارداد خودداری کرد، به همین دلیل حدود ۳ سال طول کشید تا اولین ارتباط ماهواره‌ای با سرعت ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه از طریق یک شرکت ایتالیایی برقرار شود.
روش‌های دسترسی به اینترنت
اینترنت درایران به وسیله دولت وارد میشود، یعنی بخش خصوصی خود راسا نمی‌‌‌‌تواند این امر را انجام دهد، در ایران بیش از ۶۰۰ شرکت ارائه‌کننده خدمات اینترنت (ISP) فعال هستند که دسترسی کاربران به اینترنت را فراهم می‌کنند، در کشور همیشه بخش‌خصوصی محکوم به کم‌فروشی با وجود در دست داشتن پهنای باند مناسب است، بخش‌خصوصی هم همیشه تکذیب می‌‌‌‌کند و مشکلات اینترنت را متوجه عامل اصلی آن یعنی شرکت زیرساخت می‌داند و در این بین این کاربر است که با وجود پرداخت هزینه‌های بالا هیچ وقت آن طور که باید سرویس خوبی دریافت نمی‌کند و همیشه هم با اختلال اینترنت مواجه میشود .
مهم‌ترین روش دسترسی به اینترنت در ایران دسترسی از طریق شماره‌گیری تلفنی (dial-up) است، نوع دیگری از دسترسی با شماره‌گیری در ایران وجود دارد که به اینترنت هوشمند معروف است، در سال‌های اخیر دسترسی به ADSL نیز در ایران فراهم شده اگر چه استفاده از آن برای همه کاربرها مقدور نیست.
گذشته از این، طبق مصوبات اخیر «کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی» در ایران، اشتراک‌گذاری با نسبت ۱ به ۱۰ در ایران عملاً مجاز شناخته شده که باعث افت کیفیت خطوط ADSL میشود.
برخی شرکت‌های اینترنتی اقدام به ارائه خدمات اینترنت بی‌سیم نیز کرده‌اند (به شکل Wimax، اتصال نقطه به نقطه (دید مستقیم)، اتصال ماهواره‌ای (Vsat)) اما هزینه این خدمات معمولاً برای کاربران خانگی مناسب نیست.
فیلترینگ اینترنت در ایران
محدودیت دسترسی به برخی پایگاه‌های اینترنتی که در ایران با اصطلاح «فیلترینگ» از آن یاد میشود، به طور جدی در ایران دنبال میشود. اصلی‌ترین مرجع مسؤول در این رابطه شورای عالی انقلاب فرهنگی و کمیته تعیین مصادیق است.
به گفته گاردین، ایران از نظر تعداد وبگاه‌هایی که در آن فیلتر شده‌اند، در دنیا پس از چین در رتبه دوم قرار دارد.
وضعیت حال اینترنت در ایران
ایران درحال حاضر در تاریخ 1/6/88 کشور ایران از لحاظ اپلود در مکان149و ازلحاظ دانلود در مکان186در دنیا است، پهنای باند ورودی به ایران از دو منبع عمده، یکی ماهواره‌ها (از طریق ماهواره‌های W۵، W۶ و اینمارست) و دیگری فیبر نوری (از ترکیه، فجیره و کویت) تامین میشود، پهنای باند ورودی به ایران توسط شرکت ارتباطات زیرساخت تهیه میشود و قیمت فروش آن به شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات اینترنتی یکی از دلایل قیمت بالای دسترسی به اینترنت در ایران دانسته میشود.
سه عامل اساسی برای توسعه فناوری اطلاعات در کشور منابع انسانی، توانایی و قابلیت بخش دولتی، خصوصی و زیر ساخت‌های ارتباطی و مخابراتی است ولی با وجود زیرساخت‌های ارتباطی مناسب در کشور به دلیل برخی محدودیت‌ها هنوز در برخی موارد با کندی سرعت مواجه هستیم.
براساس این گزارش، با وجودی که هر از چند گاهی خبرهایی مبنی بر افزایش سرعت اینترنت از یک‌سو و کاهش قیمت آن از سوی دیگر منتشر میشود ولی این خبرها فقط چندگاهی مطرح و سپس آش همان آش و کاسه همان کاسه قبل میشود.
اینترنت در برنامه پنجم توسعه
اینترنت در برنامه 5 ساله پنجم توسعه خالی از برنامه مصوب است و به نوعی این برنامه رشد بخش فناوری اطلاعات و اینترنت را در غالب پیاده سازی دولت الکترونیک در سازمان‌ها و ارائه خدمات به مردم به وسیله اینترنت اعلام کرده است درحالی‌که هیچ برنامه و مصوبی در مورد افزایش کیفیت اینترنت و بهبود سرعت آن در کشور اشاره نشده است.
این جا ماندگی از قافله مدرنتیه که اینک در چنین پدیده جدیدی تبلور یافته است، بالطبع تبعاتی گریزناپذیر خواهد داشت.
به عبارتی هر چه توسعه اقتصادی گستردهتر باشد و یا تجارت ما گستردهتر شود نیاز به تجارت الکترونیک و در نتیجه اینترنت با کیفیت بیشتر میشود.
توقف اینترنت پر سرعت توقف سرمایه خصوصی در کشور
اساساً در صنعت ارتباطات تنها بخش‌های سود آور در زمان حاضر اینترنت پر سرعت و شبکه‌های بی‌سیم هستند.
بسیاری از شرکت‌های خصوصی که در این عرصه حضور مؤثر نداشتند در چند سال اخیر نابود شدند. در واقع پنج سال گذشته سخت‌ترین دوران تله کام در اقتصاد جهانی بوده است و بسیاری از شرکت‌هایی که در این عرصه بودند با پائین رفتن درآمدهای خطوط تلفنی "صدا" که برای اینترنت سرعت پائین هم به کار می‌روند، ورشکست شدند.
حتی IT هم در چند سال اخیر به خاطر عدم رشد تصاعدی کمپانی‌های دات کام در تجارت اینترنتی که قبلاً انتظار آن می‌رفت، شدیداً سقوط کرد، و بسیاری از شرکت‌های بین المللی در آن رشته و نیز کارمندان آنان بیکار شدند.
این روند در ایران نیز به تازگی مشاهده میشود، یعنی سود آورترین بخش اقتصاد اطلاعاتی ایران اکنون در اینترنت پر سرعت است و با ممنوع شدن آن، شرکت‌های خصوصی که در این عرصه فعال هستند و نیز مؤسسات خصوصی که با استفاده از سرویس آنها در کار تجارت اینترنتی مشغولند، ورشکست خواهند شد. البته قرار است شرکت مخابرات یا بعضی از بنیادها عهده‌دار اینترنت پر سرعت بشوند، و این بخش پر سود در ارتباطات را تصاحب کنند و اینترنت پر سرعت را با ضوابط تازه خواهند فروخت.
به این صورت در یک عرصه بسیار مهم اقتصادی سرمایه خصوصی داخلی نابود و درآمد صاحبان آن در اختیار دولت و مؤسسات دولت مجازی یعنی گروه‌های شبه دولتی، قرار خواهد گرفت.
سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در بخش IT و همچنین ایجاد 75 هزار کیلومتر کابل نوری برای توسعه و استفاده از اینترنت در کشور صورت گرفته است حال آنکه وزارتخانه‌ای که باید متولی و مدافع گسترش IT باشد با قوانین خود موجب محدودیت در این بخش شده است.
سازمان تنظیم مقررات استفاده از اینترنت، در بخشنامه‌ای حداکثر سرعت اینترنت را تا 128 کیلوبیت بر ثانیه مجاز اعلام کرده است در حالی که کاربران برای ارسال عکس و فیلم حداقل به 512 کیلو بیت بر ثانیه سرعت نیاز دارند تا بدون مشکل فعالیت کنند.
در حال حاضر سرعت اینترنت حتی پایین‌تر از میزانی است که سازمان تنظیم مقررات آن را به طور رسمی مجاز می‌داند، سرعت پایین اینترنت عملا اجازه گسترش خدمات، سرمایه‌گذاری و در نهایت توسعه این بخش را از کشور سلب کرده است.
شرکت‌های خصوصی که در زمینه اینترنت پر سرعت تبلیغ می‌کنند عملا می‌توانند تا میزان 2 مگابیت بر ثانیه خطوط پر سرعت به کاربران و متقاضیان ارائه کنند در حالی که مقررات امکان ارائه این خدمات را از آنان سلب کرده است.
اعمال محدودیت در استفاده از اینترنت نه تنها موجب ضرر بخشی خصوصی میشود بلکه امکان بهره‌برداری علمی، تجاری و تحقیقاتی از این تکنولوژی را نیز از بین می‌برد.
اما سرانجام و در نهایت ما اینترنت را برای چه می‌خواهیم؟ برای بالندگی کشور در همه سطوح و این بالندگی گذشته از دستیابی به تکنیک‌ها و اقتصاد باز در گرو آگاهی یک ملت است. دستیابی و گسترش اینترنت در نهایت خواهد توانست بر تجارت و اقتصاد اثرگذار باشد و به طور غیر مستقیم ساختار اجتماعی و سیاسی جوامع را دگرگون خواهد کرد. البته این امر با برنامه‌ریزی و وجود کار فرهنگی بسیار در زمینه اینترنت امکان‌پذیر خواهد بود.
تا سال‌ها قبل اینترنت و کامپیوتر مانند وسیله‌ای لوکس تلقی می‌شد که عمدتا افراد متول و یا نیازمند به سطح خاصی از خدمات از آن استفاده می‌کردند.
اما به مرور و با فهمی که نسبت به مزایای اینترنت و بهره‌گیری از ابزارهای کامپیوتر در جامعه بین‌المللی و به تبع آن در جامعه ایران به وجود آمد هم اکنون حذف اینترنت و کامپیوتر از زندگی افراد جامعه ما در بسیاری از مراکز عملا با قطع خدمات و در بخش دیگر با کاهش شدید کارایی مواجه خواهد شد.
از این منظر توجه به توسعه اینترنت در کشور به عنوان یک موضوع کلیدی و ضروری اهمیت بسیاری می‌یابد.
تاریخچه اینترنت
اینترنت در پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) با نام آرپانت (ARPANET) در سال 1969 به عنوان شالوده اصلی اینترنت و باهدف نفوذ در شبکه‌های رادیویی و ماهواره‌ای وقت و اتصال به کامپیوترهای دیگر و کار روی پژوهش‌های مربوط به وزارت دفاع آمریکا با سرعت و کیفیت مناسب متولد شد.
آرپانت یا همان اینترنت جوان، خط تماس الکترونیک و محرمانه دست اندرکاران وزارت دفاع آمریکا و پژوهشگران بوده است و آن چه امروز به نام پست الکترونیک(E-mail)مطرح میشود، محصول همان دوران تماس کارشناسان نظامی و کامپیوترها در آرپانت است.
اینترنت تا سال 1983 کمتر از پانصد کامپیوتر میزبان (HOST computer)داشت و این کامپیوترها عمدتا در آزمایشگاه‌های نظامی و بخش‌های کامپیوتری آمریکا قرار داشت.
اما چهار سال بعد در سال 1978اینترنت درصدها دانشگاه و آزمایشگاه پژوهشی، صاحب 28هزار کامپیوتر میزبان شد وروز به روز نیز بر تعداد آن افزوده شد.
اینترنت در ایران
پیشینه اینترنت در ایران به دقت روشن نیست، ندا رایانه نخستین بی‌بی‌اس راه اندازی شده در ایران بود، این بی‌بی‌اس اولین فضای مجازی کامپیوتری در ایران بود که کاربران درآن به تبادل اطلاعات، در انجمن‌های گوناگون و فایل می‌پرداختند. عضویت در این بی‌بی‌اس مستلزم حضور در محل شرکت و پر کردن فرم‌های مربوطه بود.
کاربران ایرانی برای نخستین بار محیط وب را با اینترانت روزنامه همشهری تجربه کردند. این اینترانت به اینترنت متصل نبود و کاربران تنها امکان مشاهده این روزنامه را داشتند.
به گفته دکتر شهشهانی مدیر سابق انجمن .IR و پدر اینترنت در ایران، پس از جنگ تحمیلی ایران اینترنت به صورت محدود و به جز مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات، نهادهای دیگری از طریق تماس تلفنی به شبکه وصل می‌شدند اما به سایرین خدمات نمی‌دادند.
اینترنت به صورت عمومی از حدود سال‌های ۱۹۹۳(معادل ۱۳۷۲) بنا به درخواست استادهای دانشگاه که در خارج از ایران با پست الکترونیکی آشنا شده بودند، شکل گرفت.
طی تماس‌های محمدجوادلاریجانی، رئیس مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات کشور با عبدالسلام، رئیس مرکز تحقیقات فیزیک نظری ایتالیا، مرکز مشابه در ایران به مرکز آکادمیک و تحقیقات اروپا (EARN) معرفی شد تا دسترسی به شبکه بیت‌نت برای این مرکز فراهم شود.
شبکه بیت‌نت با شبکه اینترنتی که امروز استفاده میشود تفاوت‌های بسیار داشت. استفاده اصلی که از آن می‌شد دریافت و ارسال نامه‌های الکترونیکی بود.
سیاوش شهشهانی، قائم مقام آن زمان مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات ایران، در مصاحبه‌ای می‌گوید: وقتی عضویت ما را تصویب کردند برای این که ما را محدود کنند یک بند جدید هم به تعهدات اعضا اضافه کردند و آن این‌که از شبکه برای تبلیغات مذهبی استفاده نشود! و یکی دیگر از تعهدات این بود که هیج عضوی نباید جلوی عبور اطلاعات از کشوری به کشور دیگر را بگیرد.
محمد جواد لاریجانی تعهدات لازم برای برقراری این اتصال را پذیرفت و توافق‌نامه را امضا کرد.
مرکز در ابتدا از طریق اتصال با شماره‌گیری (dial-up) و با استفاده از خط تلفن به دانشگاهی در اتریش متصل شد. پس از آن یک خط استیجاری (leased line) با دانشگاه وین برقرار شد. این اتصال از سال ۱۹۹۳ به شکل رسمی در آمد، شبکه بیت‌نت تنها از طریق سیستم‌عامل‌های IBM و بر روی کامپیوترهای VAX قابل استفاده بود.
اکنون ضریب نفوذ اینترنت در ایران از متوسط آسیا بالاتر رفته و در خاورمیانه نیز به مقام اول دست یافته است.
شمار کاربران اینترنت در ایران در سال 1994 از 250 نفر فراتر نمی‌رفت اما اکنون بیش از 25میلیون ایرانی به صورت دائم و 5/3 میلیون نفر به صورت کاربر غیر دائم از اینترنت استفاده می‌کنند
بر اساس برخی آمارهای موجود، ایران با حدود هفتاد میلیون نفر جمعیت، بالغ بر ۳۴ درصد کل جمعیت کاربر اینترنت هستند، سهم ایران از تعداد کاربران اینترنت در خاورمیانه بیش از ۵۰ درصد است، با این حال، ایران برای رسیدن به جایگاه مناسب در دسترسی به اینترنت، هنوز باید گام‌های بلندی بردارد.
کارشکنی مخابرات از همان بدو ورود اینترنت به ایران
به گفته دکتر سیاوش شهشهانی به جز آمریکا، دولت ایران(وزارت مخابرات آن زمان) از مخالفان ارائه دامنه IR به ایران و گسترش شبکه اینترنت در ایران بود، به گفته وی مخابرات آن زمان اینترنت را موضوعی موقت و مد روز می‌دانست و در پی گسترش شبکه X۲۵ در ایران بود، این مخالفت‌ها مدت‌ها ادامه یافت و تا حدودی گسترش اینترنت در ایران را در سال‌های اول کند کرد.
برای استفاده از اتصال ماهواره‌ای، مذاکراتی طولانی با مخابرات انجام شد و تا پای عقد قرارداد هم جلو رفت، ولی تصادفاً در همان روزی که بنا بود قرارداد امضا شود، رئیس مخابرات عوض شد. رئیس بعدی هم از امضای قرارداد خودداری کرد، به همین دلیل حدود ۳ سال طول کشید تا اولین ارتباط ماهواره‌ای با سرعت ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه از طریق یک شرکت ایتالیایی برقرار شود.
روش‌های دسترسی به اینترنت
اینترنت درایران به وسیله دولت وارد میشود، یعنی بخش خصوصی خود راسا نمی‌‌‌‌تواند این امر را انجام دهد، در ایران بیش از ۶۰۰ شرکت ارائه‌کننده خدمات اینترنت (ISP) فعال هستند که دسترسی کاربران به اینترنت را فراهم می‌کنند، در کشور همیشه بخش‌خصوصی محکوم به کم‌فروشی با وجود در دست داشتن پهنای باند مناسب است، بخش‌خصوصی هم همیشه تکذیب می‌‌‌‌کند و مشکلات اینترنت را متوجه عامل اصلی آن یعنی شرکت زیرساخت می‌داند و در این بین این کاربر است که با وجود پرداخت هزینه‌های بالا هیچ وقت آن طور که باید سرویس خوبی دریافت نمی‌کند و همیشه هم با اختلال اینترنت مواجه میشود .
مهم‌ترین روش دسترسی به اینترنت در ایران دسترسی از طریق شماره‌گیری تلفنی (dial-up) است، نوع دیگری از دسترسی با شماره‌گیری در ایران وجود دارد که به اینترنت هوشمند معروف است، در سال‌های اخیر دسترسی به ADSL نیز در ایران فراهم شده اگر چه استفاده از آن برای همه کاربرها مقدور نیست.
گذشته از این، طبق مصوبات اخیر «کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی» در ایران، اشتراک‌گذاری با نسبت ۱ به ۱۰ در ایران عملاً مجاز شناخته شده که باعث افت کیفیت خطوط ADSL میشود.
برخی شرکت‌های اینترنتی اقدام به ارائه خدمات اینترنت بی‌سیم نیز کرده‌اند (به شکل Wimax، اتصال نقطه به نقطه (دید مستقیم)، اتصال ماهواره‌ای (Vsat)) اما هزینه این خدمات معمولاً برای کاربران خانگی مناسب نیست.
فیلترینگ اینترنت در ایران
محدودیت دسترسی به برخی پایگاه‌های اینترنتی که در ایران با اصطلاح «فیلترینگ» از آن یاد میشود، به طور جدی در ایران دنبال میشود. اصلی‌ترین مرجع مسؤول در این رابطه شورای عالی انقلاب فرهنگی و کمیته تعیین مصادیق است.
به گفته گاردین، ایران از نظر تعداد وبگاه‌هایی که در آن فیلتر شده‌اند، در دنیا پس از چین در رتبه دوم قرار دارد.
وضعیت حال اینترنت در ایران
ایران درحال حاضر در تاریخ 1/6/88 کشور ایران از لحاظ اپلود در مکان149و ازلحاظ دانلود در مکان186در دنیا است، پهنای باند ورودی به ایران از دو منبع عمده، یکی ماهواره‌ها (از طریق ماهواره‌های W۵، W۶ و اینمارست) و دیگری فیبر نوری (از ترکیه، فجیره و کویت) تامین میشود، پهنای باند ورودی به ایران توسط شرکت ارتباطات زیرساخت تهیه میشود و قیمت فروش آن به شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات اینترنتی یکی از دلایل قیمت بالای دسترسی به اینترنت در ایران دانسته میشود.
سه عامل اساسی برای توسعه فناوری اطلاعات در کشور منابع انسانی، توانایی و قابلیت بخش دولتی، خصوصی و زیر ساخت‌های ارتباطی و مخابراتی است ولی با وجود زیرساخت‌های ارتباطی مناسب در کشور به دلیل برخی محدودیت‌ها هنوز در برخی موارد با کندی سرعت مواجه هستیم.
براساس این گزارش، با وجودی که هر از چند گاهی خبرهایی مبنی بر افزایش سرعت اینترنت از یک‌سو و کاهش قیمت آن از سوی دیگر منتشر میشود ولی این خبرها فقط چندگاهی مطرح و سپس آش همان آش و کاسه همان کاسه قبل میشود.
اینترنت در برنامه پنجم توسعه
اینترنت در برنامه 5 ساله پنجم توسعه خالی از برنامه مصوب است و به نوعی این برنامه رشد بخش فناوری اطلاعات و اینترنت را در غالب پیاده سازی دولت الکترونیک در سازمان‌ها و ارائه خدمات به مردم به وسیله اینترنت اعلام کرده است درحالی‌که هیچ برنامه و مصوبی در مورد افزایش کیفیت اینترنت و بهبود سرعت آن در کشور اشاره نشده است.
این جا ماندگی از قافله مدرنتیه که اینک در چنین پدیده جدیدی تبلور یافته است، بالطبع تبعاتی گریزناپذیر خواهد داشت.
به عبارتی هر چه توسعه اقتصادی گستردهتر باشد و یا تجارت ما گستردهتر شود نیاز به تجارت الکترونیک و در نتیجه اینترنت با کیفیت بیشتر میشود.
توقف اینترنت پر سرعت توقف سرمایه خصوصی در کشور
اساساً در صنعت ارتباطات تنها بخش‌های سود آور در زمان حاضر اینترنت پر سرعت و شبکه‌های بی‌سیم هستند.
بسیاری از شرکت‌های خصوصی که در این عرصه حضور مؤثر نداشتند در چند سال اخیر نابود شدند. در واقع پنج سال گذشته سخت‌ترین دوران تله کام در اقتصاد جهانی بوده است و بسیاری از شرکت‌هایی که در این عرصه بودند با پائین رفتن درآمدهای خطوط تلفنی "صدا" که برای اینترنت سرعت پائین هم به کار می‌روند، ورشکست شدند.
حتی IT هم در چند سال اخیر به خاطر عدم رشد تصاعدی کمپانی‌های دات کام در تجارت اینترنتی که قبلاً انتظار آن می‌رفت، شدیداً سقوط کرد، و بسیاری از شرکت‌های بین المللی در آن رشته و نیز کارمندان آنان بیکار شدند.
این روند در ایران نیز به تازگی مشاهده میشود، یعنی سود آورترین بخش اقتصاد اطلاعاتی ایران اکنون در اینترنت پر سرعت است و با ممنوع شدن آن، شرکت‌های خصوصی که در این عرصه فعال هستند و نیز مؤسسات خصوصی که با استفاده از سرویس آنها در کار تجارت اینترنتی مشغولند، ورشکست خواهند شد. البته قرار است شرکت مخابرات یا بعضی از بنیادها عهده‌دار اینترنت پر سرعت بشوند، و این بخش پر سود در ارتباطات را تصاحب کنند و اینترنت پر سرعت را با ضوابط تازه خواهند فروخت.
به این صورت در یک عرصه بسیار مهم اقتصادی سرمایه خصوصی داخلی نابود و درآمد صاحبان آن در اختیار دولت و مؤسسات دولت مجازی یعنی گروه‌های شبه دولتی، قرار خواهد گرفت.
سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در بخش IT و همچنین ایجاد 75 هزار کیلومتر کابل نوری برای توسعه و استفاده از اینترنت در کشور صورت گرفته است حال آنکه وزارتخانه‌ای که باید متولی و مدافع گسترش IT باشد با قوانین خود موجب محدودیت در این بخش شده است.
سازمان تنظیم مقررات استفاده از اینترنت، در بخشنامه‌ای حداکثر سرعت اینترنت را تا 128 کیلوبیت بر ثانیه مجاز اعلام کرده است در حالی که کاربران برای ارسال عکس و فیلم حداقل به 512 کیلو بیت بر ثانیه سرعت نیاز دارند تا بدون مشکل فعالیت کنند.
در حال حاضر سرعت اینترنت حتی پایین‌تر از میزانی است که سازمان تنظیم مقررات آن را به طور رسمی مجاز می‌داند، سرعت پایین اینترنت عملا اجازه گسترش خدمات، سرمایه‌گذاری و در نهایت توسعه این بخش را از کشور سلب کرده است.
شرکت‌های خصوصی که در زمینه اینترنت پر سرعت تبلیغ می‌کنند عملا می‌توانند تا میزان 2 مگابیت بر ثانیه خطوط پر سرعت به کاربران و متقاضیان ارائه کنند در حالی که مقررات امکان ارائه این خدمات را از آنان سلب کرده است.
اعمال محدودیت در استفاده از اینترنت نه تنها موجب ضرر بخشی خصوصی میشود بلکه امکان بهره‌برداری علمی، تجاری و تحقیقاتی از این تکنولوژی را نیز از بین می‌برد.
اما سرانجام و در نهایت ما اینترنت را برای چه می‌خواهیم؟ برای بالندگی کشور در همه سطوح و این بالندگی گذشته از دستیابی به تکنیک‌ها و اقتصاد باز در گرو آگاهی یک ملت است. دستیابی و گسترش اینترنت در نهایت خواهد توانست بر تجارت و اقتصاد اثرگذار باشد و به طور غیر مستقیم ساختار اجتماعی و سیاسی جوامع را دگرگون خواهد کرد. البته این امر با برنامه‌ریزی و وجود کار فرهنگی بسیار در زمینه اینترنت امکان‌پذیر خواهد بود.
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد